KEŞFEDİN
Nüfus yönünden Aydın’ın en büyük ilçesidir. Ülkemizdeki birçok il merkezinden nüfusça daha kalabalıktır. M.Ö. 546’da Lidyalılar’ı yenen Persler bölgeye egemen olmuş, M.Ö. 334’de Büyük İskender tarafından Makedonya topraklarına katılmıştır. Roma ve Bizans dönemlerinden sonra Selçuklular Anadolu’ya gelince, Nazilli ve çevresi Türk-İslam uygarlığının etkisi altına girmiştir. Bu dönemden sonra bölgeye oğuz boylarına bağlı çeşitli oymaklar yerleşmiştir.
1390 yılında Osmanlı Devleti’ne bağlansa da daha sonra Aydınoğulları Beyliği egemenliğine girmiştir. 1425’te tekrar Osmanlı hakimiyetine bağlanmıştır. Osmanlı zamanında alışveriş merkezi olması sebebiyle Pazarköy, sonraları Nazlıköy olarak anılmıştır. İlçe merkezi Kestel köyü iken, Nazilli’nin gelişme göstermesi üzerine 1831’de merkez Nazilli olmuştur. 1937 yılında açılışını Atatürk’ün yaptığı aşağı Nazilli’de kurulan Basma Fabrikası; bu kesimin ve sanayinin hızla gelişmesini sağladı.
Bölge tarımı da fabrikadan etkilenerek, pamuk üretimi bilimsel bir temele oturmuş ve üretimde önemli artışlar sağlanmıştır. Sahip olduğu ulaşım kolaylıkları ve bereketli toprakları nedeniyle tarım çok önemlidir. Aydın il merkezinden sonra sanayide en gelişmiş ve sanayileşme hızı en yüksek olan ilçesi Nazilli’dir. Geçmişteki el dokumacılığı günümüzde hemen hemen kalmamıştır. Son yıllarda tavukçuluk, yumurtacılık, çilek ve seracılık önemli gelişme süreci içine girmiştir.
Koca Camii, ilçe merkezinde yer alır. Uzun Çarşı’ya yakın konumda bulunan cami, 1886 yılında inşa edilmiştir. İlk yapıldığında üstü açık namazgah olarak kullanılmıştır. İlerleyen yıllarda kubbesi ve minaresi inşa edilse de yaşanan depremde yıkılmıştır. Bölgede yaşayanlar kendi imkanlarıyla camiyi tekrar onarmışlardır. Caminin günümüze ulaşan kubbesi kurşun kaplıdır ve tek minareye sahiptir.
Arpaz Beyler Konağı ilçeye bağlı Esen köyünde bulunur. Esen köyünün eski adı Arpaz’dır ve ilçe merkezine 15 kilometre mesafede bulunur. Konak 19’uncu yüzyılda inşa edilmiştir. Osmanlı dönemine ait ve güzel bir mimariye sahip eserlerden biridir. Konak ev bölümü, hamam, kule, erzak depoları ve fırından oluşur. Duvarlarındaki ahşap işçilikleri, nakış ve motifleri dikkat çekicidir. Yapı bugüne aslını koruyarak ulaşmıştır.
Arpaz Kulesi, Arpaz Beyler Konağı’nın bir bölümüdür. Koruma, savunma ve gözetleme amaçlı inşa edilmiştir. Kulenin zemin katı zindandır. Katlar arasındaki merdivenler ahşaptan yapılmıştır. Üst kat yaşam alanı şeklinde düzenlenmiştir. Burada oturma yerleri, dolaplar, ocaklar ve hamam bulunur.
Uzun Çarşı denildiği zaman akıllara kilometrelerce uzunlukta sıra sıra dükkanların bulunduğu bir çarşı geliyor değil mi? Nazilli imkanları çevresinde alışveriş anlamında aradığınız her şeyi bulabileceğiniz bir çarşıdır. Nazilli’nin köklü yapısına ev sahipliği yapan Uzun Çarşı, ilçesinin sembolleri haline gelmiştir.
Nazilli Uzun Çarşı’nın sıra sıra dükkanları, birbiri arasına geçmiş sokakları arasında bulunan satıcılar oldukça güler yüzlü ve anlayışlıdır. Kıyafet, yöresel ürünler, lokantalar ve hediyelik eşya dükkanlarını sırasıyla gezebilir ve yemek yiyebilirsiniz.
Nazilli İstasyon Meydanı’nda gar karşısındaki eski Ankara Palas oteli olarak bilinen yer günümüzde Etnografya Müzesi olarak hizmet vermektedir. Demirci Mehmet Efe tarafından yaptırılan bina restore işlemlerinin ardından müze olarak kullanılmaya başlanmıştır. “Anayurt Oteli” filminin çekildiği bina olarak bilinen yapı otantik ve orijinal restore işleminin ardından görkemli bir tarihi yapı haline gelmiştir.
Nazilli Etnografya Müzesi içerisinde sergilenen eserler Nazilli halkının sandık ve evlerinden derlenerek düzenlenmiştir.
Aydın’ın Nazilli ilçesinde Altıntaş Mahallesi’nde yer alan Dokuzun Hamamı, mimarisi ve ne zaman yapıldığı hakkında net bilgiler bulunmamaktadır. Osmanlı döneminden günümüze kadar gelebilen tek hamam olarak bilinen yapı, taşınmaz kültür varlıkları arasında yer almaktadır. Türk hamamı olarak planlanan tarihi yapı, Camekan bölümü tamamen yıkık durumda olduğu için net bir bilgi aktarılmamaktadır.
Esenköy sınırları içindedir. Arkaik dönemden kalma surların, kuzey yöndekilerin büyük kısmı, günümüze sağlam olarak gelebilmiştir. Kent: teraslar üzerine kurulmuştur. Bizans döneminde küçülmüş ve tepede bulunan kale içine yerleşilmiştir.
Şehirde: yüzyıllar boyunca, kesintisiz olarak oturulduğu düşünülmektedir. Şehrin tiyatrosu, Helenistik dönem özelliklerini taşımaktadır. Ancak, Osmanlı döneminde: Arpaz Beyliği olarak, mülki ve askeri yönetim merkezi, burada kurulmuştur.
Harpasa’da kuzeye doğru uzanan tepelerin üzerindeki tepe Tümülüsleri: Lydia etkisiyle yapılmıştır.
Türkiye’nin ikinci büyük keşfi olan Kolezyum benzeri yapı Nazilli Mastura da bulundu.
Arkeologların eşi ve benzerinin bulunmadığını iddia ettiği bin 800 yıllık antik dövüş alanı, Aydın’ın Nazilli ilçesinde Mastaura antik kentinde bulundu. Benzeri Mısır, Anadolu ve Yunanistan’da bile bulunmadığı iddia edilen Roma’da bulunan Kolezyum’un en yakın benzerinin keşfi arkeologlara göre, Türkiye’nin ikinci büyük keşfi.
Nazilli’ye karayolu ile pek çok şekilde ulaşabileceğiniz gibi Basmane – Aydın Demiryolu Hattı ile İzmir’den de rahatlıkla ulaşabilirsiniz. Tren Basmane Tren Garı ve Nazilli Tren İstasyonu arasında 175 kilometrelik bir yol gitmektedir. Bu hat ilk olarak 1882’de kullanılmaya başlanmıştır. Nazilli’ye hava yolu ile ulaşım için ise İzmir Adnan Menderes Havalimanı’nı kullanmanız gerekmektedir.