KEŞFEDİN
M.Ö. 7. yy’da Kimmerlerin istilasına uğradıktan sonra Lidya ve Perslerin dönemini yaşadı. M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca yöre Bizans topraklarında kaldı. Daha sonra Selçukluların hakimiyetine girdi. M.S. 1455 yılında Cihanoğulları aşireti tarafından, Donduran köyünün sınırları içinde, o dönemin bir psikoposluk merkezi olan antik Ortasia Harabelerinin 5 km. batısında Telozlar Mevkiinde kuruldu. Yörede çıkan sıtma hastalığından sonra halkın kaçarak şimdiki bulundukları yere geldikleri bilinmektedir.
Çevredeki köylülerin bir pazaryeri olduğundan ve birbirlerine “Haydi yeni kurulan pazara gidelim” dediklerinden “Yenipazar” ismini aldığı söylenir. Ekonomisi tarıma dayalı olup ayrıca sığır, koyun besiciliği ve arıcılık da yapılmaktadır. Çırçır ve zeytinyağı fabrikaları sanayi kuruluşları olarak sayılabilir. İçme suyu ilçe belediyesinin gelir kaynaklarındandır.
İlçe merkezine bağlı, Donduran köyündedir. Kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığı bilinmese de, yapıldığı dönemde gerek yerleşim yeri ve gerekse Menderes ovasına hakim bir konumda yapılmıştır.
Yapı: moloz taş, tuğla ve mermer devşirme malzeme kullanılarak yapılmıştır. Bir, iki ve teras katından oluşmaktadır. Ancak, kat döşemeleri ahşap yapılmış ve yandığı için günümüze ulaşmamıştır. Teras kat duvarlarında, mazgal delikleri bulunmaktadır.Kuleye giriş: muhtemelen çekme köprünün iç tarafındaki merdivenlerden sağlanıyordu. Çekme köprünün makara sistemi kalıntıları, günümüzde görülmektedir.Kulenin önemi: Aydın il sınırları içinde, Nazilli Arpaz ve Koçarlı Cihanoğlu kuleleriyle beraber, ayakta kalmış üç kuleden biri olmasıdır. Ancak, Donduran kulesi, bunlar arasında en çok hasar görmüş olanıdır ve yalnızca dört duvarı ayakta kalabilmiştir.
Yenipazar ilçe merkezine bağlı Alhan Köyünde yer almaktadır. Zeytinlik alanda bir tepe üzerine kurulu olan Alhan Hamamı iki parçadan oluşmaktadır. Bir parçası hamam olarak kullanılmıştır. Fakat diğer parçası ne amaçla kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. Alhan Hamamı denilmesinin sebebi diğer yapının han olduğu tahmin edildiğindendir. Günümüze kısmen sağlam olarak ulaşan Alhan Hamamının kubbesi ve batı duvarı büyük zarar görmüştür.
Yıllara rağmen günümüze ulaşan Alhan Hamamının duvarlarında bulunan süslemeler ve kabartmalar dikkat çekmektedir. Alhan Hamamı zarif duvarları ve iç mimarisi ile görülmesi gereken tarihi güzelliklerdendir. Ayrıca Alhan Köyünde yer alan 1177 yılında inşa edilen ve günümüze çeşitli onarımlardan geçerek ulaşan tarihi çeşmeyi de görmenizi tavsiye ederim.
Azmak ve sazlıklarla dolu olup göçmen ve kalıcı su kuşlarına dinlenme ve yaşam alanı sunan bir ekosistemdir. Göl ve çevresi gri balıkçıl, su tavuğu, sakar meke ve bazı ördek türleri gibi birçok su kuşuna ev sahipliği yapmaktadır.
Aydın’ın tek “Yavaş Kent” unvanına sahip Yenipazar ilçesi, Aydın Büyükşehir Belediyesinin düzenlemesini yaptığı Aşağı Dip Gölü ile bizlere doğal bir yaşam alanı sunmaktadır. Bölgemizin doğal güzelliklerinin önemli bir parçası olan Aşağı Dip Gölü hem balıkçılık hem de turizm açısından önemli bir değerdir. Buraya gelen ziyaretçilerimiz göl ve çevresinde fotoğrafçılık, doğa yürüyüşü ve balıkçılık yapabilecek; doğanın sessizliği içinde kuş gözlem kulesinden su tavuklarını, ördekleri, gri ve beyaz balıkçılları gözlemleyebilecektir.
Milli Kahraman Yörük Ali Efe’nin İzmir’den dönüşünden ölümüne kadar yaşadığı Yenipazar ilçe merkezindeki evi 1980’li yıllarda çıkan yangında tamamen yanmıştır. 1995 yılında Aydın Valiliği tarafından Kültür Bakanlığı’na yapılan öneri kabul görmüş, Yörük Ali Efe’nin mirasçıları evin müze yapılması koşulu ile evi Kültür Bakanlığı’na bağışlamışlardır. Tahsis işlemleri 1999 yılında tamamlanmıştır. Evin aslına uygun restorasyonu ve bahçe tanzim çalışmaları sonucu teşhire hazır hale getirilmiştir.
Yörük Ali Efe’nin kullandığı şahsi eşyaları da varisleri tarafından müzeye bağışlanmıştır. Aydın Müzesi Etnografya seksiyonundan devredilen eserlerin yanı sıra, Aydın Müzesi Kıymet Takdir Komisyonu’nca piyasadan alınan ve vatandaşların bağışladığı malzemelerle yapılan teşhir çalışmaları kısa sürede tamamlanmıştır.
Yörük Ali Efe’nin Muslukuyu Mezarlığı’ndaki mezarı da Bakanlar Kurulu kararı ile müze bahçesindeki yerine taşınmıştır. Yörük Ali Evi Müzesi Aydın Müzesi Müdürlüğü bağlı bir birim olarak 8 Haziran 2001 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Yenipazar ile Aydın arası 41 km'dir. Yenipazar ile İzmir arası 150 km'dir. Yenipazar Nazilli arası mesafe: 16 km.
llçe, kuzeyde Aydın dağlarının güney eteklerinde yer alan Aydın-Denizli-Afyonkarahisar karayoluna 8 km'lik asfalt yolla bağlanmaktadır. Nazilli'den kalkan minibüslerle Yanipazar'a ulaşabilirsiniz.